พญานาค กับความเชื่อของชาวอินเดีย

ชาวอินเดียนับถือพญานาคมาแล้วตั้งแต่สมัยดึดำบรรพ์ มีดินแดนกว้างใหญ่ไพศาลจนได้ชื่อว่าเป็นทวีปหนึ่ง คือชมพูทวีป เป็นภูมิภาคศูนย์กลางลัทธิทางศาสนา มีมาก่อนศาสนาพุทธหลายพันปี มีวิทยาการหลากหลาย เป็นที่ชุมนุมแห่งนิยายปรัมปราและวรรณคดีตลอดถึงศิลปกรรมต่างๆ...

ดังนั้นเรื่องพญานาคที่ชาวอินเดียนับถือจึงน่าจะมีความจริง และขณะเดียวกันก็เป็นเรื่องเกินความจริงอยู่ไม่น้อย สันนิษฐานว่าคงมีการเขียนเติมแต่งให้พิศดารมหัศจรรย์เพื่อให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ เพราะคนอินเดียในสมัยนั้นนับถือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่น การบูชาเทวดาหรือเทพเจ้าผู้สร้างโลก และบูชาเทวดาประจำธาตุต่างๆ ตลอดจนถึงการบวงสรวงบูชายันต์ มีตั้งแต่การใช้สัตว์เลี้ยง ช้าง ม้า วัว ควาย หรือ แม้แต่มนุษย์ โดยบางหมู่บ้านเขาใช้เลือดหญิงสาวพรหมจรรย์ เพื่อบวงสรวงเทวสถาน ตามความเชื่อในท้องถิ่นนั้น...

ชาวอินเดียที่นับถือศาสนาพราหมณ์ฮินดูเรียกงูเห่าว่า "นาคา"หรือ นาค นับถือนาคมานานนับพันๆปี ก่อนสมัยพุทธกาล ในสมัยปัจจุบันนี้ก็ยังนับถือกันอยู่เป็นประเพณีที่สืบทอดมาแต่โบราณ เรียกพิธีนี้ว่า "นครปัญจมี"โดยมีการเลี้ยงงูเห่าในเดือนกุมภาพันธ์ทุกปี...

และในเดือนกรกฎาคมก็มีพิธี "นาควิธานำ" โดยตกแต่งเครื่องบูชา มีขนมของกินและดอกไม้ธูปเทียนเพื่อสักการะบูชา "พญาเศษนาคราช" โดยพราหมณ์เจ้าพิธีจะเขียนรูปพญาเศษนาคราชมี 8 หาง เมื่อพิธีบูชาเริ่มขึ้นจะต้องปิดประตูพระราชวังตลอดถึงประตูบ้านเรือนทุกแห่ง วันประกบพิธีถือเอาวันขึ้น 5 ค่ำเดือน 9 หรือในเดือนกรกฎาคม ซึ่งการบูชานี้จะมีผลทำให้ปลอดภัยจากพิษงูทั้งหลาย เพราะถือว่าพญาเศษนาคราชเป็นเทพเจ้าใหญ่เหนืองูทุกชนิด เมื่อคนใดเอ่ยชื่อพญาเศษนาคราชและได้ทำการบูชาพญาเศษนาคราชแล้ว จะทำให้บรรดางูทั้งหลายมีเมตตารักใคร่ไม่กล้าทำอันตราย เพราะขืนงูตัวใดกล้าทำอันตราย ก็จะถูกท่านพญาเศษนาคราชลงโทษเอา...

ตามตำนานโอปปาติกะกล่าวว่า พญาเศษนาคราชมีกายใหญ่โตมหึมา มีความยาวไม่สิ้นสุด มีศรีษะถึง 1,000 เป็นบัลลังก์ให้พระนารายณ์ประทับ พญาเศษนาคราชนี้เป็นตนเดียวกันกับ "อนันตนาคราช"และ "วาสกินาคราช" เป็นโอรสของท้าวกัศยปะและนางกัทรุ มีมเหสีชื่อ อนันตศรีษา มีมหานครเป็นเมืองอยู่ในบาดาล มีหน้าเป็นคนมีหางเป็นงู เป็นพวกกึ่งเทวดามีฤทธิ์มากแปลงกายได้ทุกอย่าง...

พญาเศษนาคราชนี้ได้แบ่งภาคอวตารติดตามพระนารายณ์อยู่เสมอ เมื่อพระนารายณ์อวตารเป็นพระราม พญาเศษนาคราชอวตารเป็นพระลักษณ์ เมื่อพระนารายณ์อวตารเป็นพระกฤษณะ พญาเศษนาคราชก็อวตาลเป็น พลราม...

เป็นที่น่าประหลาดว่าในเทศกาลบูชางูหรือนาคานี้ งูพิษจะออกจากที่ซ่อนมากินอาหารเครื่องเซ่นสังเวยอันมีน้ำนมสดและขนมต่างๆ นั้น จะมีความเชื่องไม่ดุร้ายเลย แม้แต่เด็กๆ ก็สามารถแตะต้องตัว เล่นกับงูได้โดยมันไม่กัด...

พวกฝรั่งที่ไปสังเกตุการณ์อธิบายว่า เหตุที่งูออกมากินเครื่องเซ่นสรวงบูชานั้น เป็นเรื่องของความเคยชิน เป็นสื่อสัมพันธ์ทางจิตที่มีมานานระหว่างคนผู้นับถือ กับงูจนเกิดความคุ้นเคยกันงูจึงไม่กัด.